Muzeum na Kółkach w Kleszczelach. Zwiedzać można przez cały weekend

Żydzi byli jednym z elementów przedwojennego życia Kleszczel - dziś po ich bytności w miasteczku nie pozostało zbyt wiele śladów.

Historia lokalnej społeczności żydowskiej zakończyła się wraz z tragicznym losem mieszkańców miejscowości, którzy najpierw zamknięci w miejscowym gettcie, następnie podzielili los większości polskich mieszkańców żydowskiego pochodzenia w czasie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej - informują organizatorzy. - Niestety w przestrzeni dzisiejszych Kleszczel właściwie nie funkcjonują żadne materialne ślady obecności mieszkańców żydowskiego pochodzenia. Mobilna wystawa i działania animacyjne w ramach projektu Muzeum na Kółkach oraz zaproponowane przez nas działania lokalne traktujemy jako pretekst, by – w roku Jubileuszu 500-lecia nadania praw miejskich Kleszczelom przez Zygmunta Starego przywołać pamięć o historii lokalnej gminy żydowskiej .

Muzeum na Kółkach to:

• interaktywna mapa odwiedzanej miejscowości zawierająca informacje na temat historii lokalnej społeczności żydowskiej;
• trójwymiarowa makieta sztetla zawierająca informacje ogólne na temat historii i kultury żydowskiej;
• drewniane domki umożliwiające wykonanie „rysunków” techniką frottage – dedykowane do pracy z dziećmi;
• stół warsztatowy z prezentacją judaików oraz informacji na temat kultury żydowskiej;
• prezentacja na ścianach pawilonu prezentujące informacje o m. in. językach którymi posługiwali się polscy Żydzi czy najważniejszych wydarzeniach historycznych.

W przestrzeni wystawy, przez cały czas, będą obecne dwie edukatorki.

miejsce: Hładyszka, ul. 1 Maja 19, Kleszczele

14 lipca (piątek)
16:00 TRADYCJE KUCHNI ŻYDOWSKIEJ warsztaty kulinarne

prowadzenie: edukatorzy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Umiecie zaplatać chałkę? A znacie składniki czulentu? W czasie warsztatów nie tylko poznamy ciekawostki związane z kuchnią żydowską, lecz także poczujemy jej zapach wąchając tradycyjne przyprawy i sami zapleciemy pluszową chałkę. W ten sposób odkryjemy różnorodność kultury żydowskiej od kuchni.

Wstęp bezpłatny, ilość miejsc ograniczona, obowiązują zapisy.

18:00 SZABASÓWKA, GUGILENIK i TALERZ SEDEROWY warsztaty ceramiczne

prowadzenie: instruktorzy Pracowni Garncarskiej MOKSiR Kleszczele

W okresie międzywojennym Kleszczele były ważnym i prężnym ośrodkiem garncarskim. Współistnienie mniejszości narodowościowych, w tym licznej diaspory żydowskiej, znajdowało swoje odbicie w artefaktach ceramicznych lokalnej, ludowej tradycji garncarskiej. Miejscowi Żydzi nabywali u lokalnych garncarzy szczególnie chętnie naczynia, które następnie służyły im do przygotowywania tradycyjnych potraw np. szabasówki do świątecznego czulentu, czy gugielniki do słodkiego gugla. Nawiązując do tych wyrobów i zwyczajów w pracowni garncarskiej działającej od 2020 r. w Miejskim Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji odbędą się warsztaty ceramiczne. Działanie będzie pretekstem do przedstawienia uczestnikom tradycji kulinarnych i obrzędowych lokalnych Żydów.

Wstęp bezpłatny, ilość miejsc ograniczona, obowiązują zapisy.

15 lipca (sobota)

11:00 ŚLADAMI KLESZCZELOWSKICH ŻYDÓW

prowadzenie: Zbigniew Romaniuk

W Kleszczelach istnieje znikoma ilość materialnych śladów po diasporze żydowskiej. Spacer po Kleszczelach będzie zatem formułą przywoływania wspomnień, lekcją wyobraźni i wreszcie pretekstem do tego, by sposób funkcjonowania lokalnej gminy żydowskiej przypomnieć. Przed II wojną w miasteczku istniała bowiem drewniana synagoga, łaźnia, szkoła Talmud-Tora oraz szkoły żydowskie m. in. Szkoła Ludowa im. Pereca Hirszbejna. Poszukiwanie miejsc związanych z obecnością społeczności żydowskiej w Kleszczelach stanowić będzie pretekst do przybliżenia sposobu życia, obyczajowości, kultury i wreszcie losów lokalnych Żydów.

Udział bezpłatny.

16:00 PIEŚNI ŻYDOWSKIE z PODLASIA koncert

wykonanie: Karolina Cicha & Spółka w składzie: Patrycja Betley (instrumenty perkusyjne) oraz Mateusz Szemraj (instrumenty strunowe)

Kameralny koncert znakomitej podlaskiej artystki Karoliny Cichej oparty na tekstach żydowskich poetów z północno-wschodniej Polski, a także na pieśniach, które towarzyszyły społeczności żydowskiej podczas uroczystości sakralnych. Podczas występu usłyszeć będzie można wszystkie języki kultury Żydów Aszkenazyjskich: jidysz, hebrajski oraz esperanto – język stworzony przez pochodzącego z Białegostoku – Ludwika Zamenhofa. Karolina Cicha w swoim koncercie rozwija wątek kultury żydowskiej obecny także na kilku jej innych płytach: „Wieloma językami”, „Jeden – wiele” oraz na płycie „Tany”.

Udział bezpłatny.

16 lipca (niedziela)
13:00 ŻYDOWSKIE BAJKI warsztaty dla dzieci

prowadzenie: animatorzy MOKSiR Kleszczele

Warsztaty edukacyjno-plastyczne dla dzieci w wieku 6-12 lat, podczas których zapoznamy uczestników z wybranymi żydowskimi baśniami. Na ich podstawie stworzymy prace, które stanowić będą barwne ilustracje tych fragmentów baśni, które wzbudzą w dzieciach szczególne emocje. Formalną, plastyczną inspiracja będą dla nas magiczne obrazy Marca Chagalla urodzonego, również w niewielkim miasteczku „na kresach”, leżącym niegdyś w granicach Rzeczpospolitej Obojga Narodów (obecnie Białoruś).

Wstęp bezpłatny, ilość miejsc ograniczona, obowiązują zapisy.

14:00 JAK PIĘKNIE SIĘ RÓŻNIĆ warsztaty
prowadzenie: edukatorzy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Różnice mogą prowadzić do konfliktów, mogą też być wielkim bogactwem. Zapraszamy do ćwiczeń, które uczą otwartości. Jak pięknie się różnić? Tak, by pamiętać, o tym, co w nas jest mocne, co w sobie lubimy, czym chcemy się dzielić z innymi. Na warsztatach zaprosimy młodzież do ćwiczeń, dzięki którym swobodniej poczują się w swojej grupie, lepiej się poznają i potrenują umiejętności komunikacyjne. Usłyszą też historię Franka, który w nowej szkole uczy się radzić sobie z nieśmiałością i niepokojem. Wspólnie zastanowimy się, co może pomóc w sytuacji, gdy kontakty społeczne są wyzwaniem.

Wstęp bezpłatny, ilość miejsc ograniczona, obowiązują zapisy.

17:00 PEREC HIRSZBEJN. Z KLESZCZEL DO HOLLYWOOD wykład
prowadzenie: Tomasz Adamski

Niezwykła historia urodzonego w 1880 roku pod Kleszczelami żydowskiego dramaturga i pisarza. Hirszbejn dorastał jako syn młynarza i kilkakrotnie próbował zajmować się rolnictwem. Otrzymał tradycyjne wykształcenie religijne w kilku jesziwach. Około 1898 roku zaczął pisać opowiadania w języku jidysz i wiersze w języku hebrajskim. W 1904 roku debiutował jako dramatopisarz. Ta część jego twórczości przyniosła mu rozgłos i trwałe miejsce w dziejach żydowskiej kultury. W 1908 roku osiadł w Odessie gdzie założył trupę teatralną znaną jako Trupa Hirszbejna. Po rozpadzie zespołu wiele podróżował. Po I wojnie światowej osiadł w Stanach Zjednoczonych, gdzie jego sztuki przyniosły mu duży rozgłos.

Udział bezpłatny.

14 - 16 lipca

10:00 – 17:00 Z NARAŻENIEM ŻYCIA…. wystawa

Wraz z „Muzeum na kółkach” prezentujemy wystawę „Z narażeniem życia”. Ekspozycja została przygotowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w partnerstwie z Ministerstwem Spraw Zagranicznych RP. Jest to wystawa opowiadająca o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Wystawa będzie prezentowana na nośnikach w formie roll-upów w przestrzeni MOKSiR.